De hierboven getoonde header afbeelding komt uit het boek ‘Alkmaar, gevels van de binnenstad’ uitgegeven door Gemeente Alkmaar in 1980.
Inleiding
In 1997 is er een website gemaakt met de mogelijkheden die er toen waren over het voormalige pakhuis Spanjaardstraat 5 te Alkmaar. Internet ging toen via de telefoon en om de telefoontikken niet te ver op te laten lopen zijn de pagina’s eenvoudig gehouden met kleine illustraties. Nadien zijn er wel aanvullingen geweest maar het ontwerp bleef hetzelfde. Anno 2022 is er breedband en zijn er meer mogelijkheden. Website is opnieuw opgezet maar is inhoudelijk grotendeels gelaten zoals het was.
Er zullen weinig woningen, laat staan pakhuizen, uit de zestiende eeuw zijn waarvan alle eigenaren vanaf het prilste begin bekend zijn. Dit hier is geen opvallende woning, maar aan de handgevormde steentjes van het huis kun je zien dat het oud moet zijn. Hoe oud? Tja, dat wilde ik dus ook wel weten. Zodoende ben ik gaan spitten in de archieven. Naast dat je dan wel zo ongeveer kan achterhalen hoe oud het is kom je ook andere leuke dingen tegen. Daarover gaat deze website.
Onderzoek heeft uitgewezen dat dit pakhuis in Alkmaar ruim 420 jaar oud is. Een veelgehoorde vraag is dan of het ook een monument is. Het antwoord is nee, met als vraag “Waarom dan wel niet?”. Tja, het beleid van Monumentenzorg is ondoorzichtig. Maar met als bijkomend voordeel wel dat je dan ook geen gezeur van ze hebt als je het wilt verbouwen.
Oudst bekende verkoop
Oudst bekende verkoop is 14 juni 1599. Toen werd gesproken over: “huis en de erve met schuijr en de steech daarachter uitkomend op Toornburg”. De betreffende steech is op de foto hierboven te zien (als u op de foto klikt wordt deze vergroot in beeld gebracht) en de schuijr is het gebouw rechts. Aan deze zijde was toen geen zelfstandige straat. Toornburg was een kasteel. Voorheen was dit gebied een (groente)tuin behorend bij dit kasteel. Het torentje van Toornburg zit nog steeds in het stadswapen van Alkmaar.
Zelfs op een kaart uit 1597 van Cornelis Drebbel zijn de contouren van de percelen aan weerszijden de steeg goed herkenbaar (zie de pagina over Alkmaar).
In 1980 kreeg het een woonbestemming. In 1987 is er een muur in het midden geplaatst waardoor het pakhuis in tweeën werd gesplitst. In 2000 is het weer één geheel geworden en opgesplitst in een aantal appartementen.
Steeg
Smalle stegen tussen oude woningen in steden komen regelmatig voor. Als achterom is dit gemakkelijk maar dat is niet de oorspronkelijke functie. De oorspronkelijke functie was een afwateringsfunctie. In vroeger eeuwen bestond er geen dakgoot. Bovendien waren de daken van riet en bij een rieten dak is er geen dakgoot mogelijk. En wat zou er gebeuren als huizen met een rieten dak zonder dakgoot tegen elkaar staan? Juist ja.
Het gebouw links op de foto is in 2006 (helaas) gesloopt en in 2007 is er een archeologisch onderzoek uitgevoerd waarbij er restanten van een cichoreifabriek zijn gevonden. De bedoeling was om er een nieuw gebouw neer te zetten maar dat vlotte niet erg. Op 20 maart 2017 was er een executieveiling gepland maar deze is niet doorgegaan vanwege een onderhandse verkoop. Uiteindelijk is pas in 2019 nieuwbouw gerealiseerd.
Zoek de verschillen
Hieronder ziet u een drietal foto’s telkens genomen vanuit ongeveer hetzelfde standpunt. De eerste, zwart-wit foto, is gemaakt op 28 oktober 1973 door Joop Elsinga. De middelste foto is een eigen productie en genomen in de jaren 90 van de vorige eeuw en de laatste foto is gemaakt op 8 augustus 2022. Als u op een foto klikt ziet u een vergroting op een nieuw tabblad.
Aanvullingen en correcties over wat er in deze website staat zijn welkom.